تاکومتر چیست؟
در پاسخ به سوال تاکومتر چیست؟ باید بگوییم تاکومتر (tachometer) یا دورسنج (revolution-counter) تجهیزی است که به‌منظور اندازه‌گیری سرعت چرخش شفت یا دیسک یک موتور یا انواع مورد استفاده قرار می‌گیرد. یک تاکومتر شمار دور موتور (چرخش‌های کامل) در هر دقیقه را در یک نمایشگر عقربة آنالوگ یا دیجیتالی که از قبل کالیبره شده، نشان می‌دهد. شمار دور موتور در هر دقیقه با واحد RPM نمایش داده می‌شود که کوتاه شده revolutions per minute است. به همین سبب به تاکومتر، RPM سنج یا (RPM gauge) هم گفته می‌شود.
تاکومترها عمدتاً در موتور ها و ماشین‌های به کار برده می‌شوند و به شکل وسیعی در صنایع خودروسازی و هوانوردی کاربرد دارند. آنها همچنین به عنوان شمارنده چرخش، شمارنده دور، اندازه‌گیری RPM یا تنها به عنوان tach معروف است. ضروری است که مطلع باشیم لغت تاکومتر از ترکیب دوکلمه یونانی tachos معادل speed به معنی سرعت و metron معادل measure به معنی اندازه‌گیری تشکیل شده است. هرچند کلمات تاکومتر و سرعت‌سنج (speedometer) دارای معانی یکسانی هستند: سیستمی که سرعت را اندازه‌گیری می‌کند. اما به شکل قراردادی در جهان خودروها، از تاکومتر به‌منظور تعیین دور موتور و از سرعت‌سنج برای تعیین سرعت خودرو استفاده می‌شود.
گروه صنعتی سپیانی با سابقه‌ای درخشان، به‌عنوان معتبرترین واردکننده تجهیزات صنعتی برندی شناخته شده است. برای خرید تاکومترها از معروف‌ترین و نامی‌ترین برند های روز دنیا کافی است به سایت فروشگاهی گروه صنعتی سپیانی مراجعه کنید. کیفیت برتر، قیمت مناسب و ارائه خدمات 24 ساعت پس از فروش، گروه سپیانی را از دیگر وارد کنندگان متمایز و بی‌رقیب ساخته است. لازم بذکر است که خدمات مشاوره گروه صنعتی سپیانی رایگان ارائه می‌گردد. در ادامه با ما همراه باشید تا پاسخ سوالاتی نظیر تاکومتر چیست؟ انواع تاکومتر کدامند؟ تاکومتر الکترونیکی چیست؟ تاکومتر مکانیکی چیست؟ و… را بیابیم.
کارکرد اصلی تاکومتر چیست؟
هرچند مدل‌‌های گوناگونی از تاکومترها (دورسنج) در بازار موجود است. اما بیشتر تاکومترها به شیوه‌ای شبیه هم کار می‌کنند. این امکان وجود دارد که آنها را به شیوه های گوناگون طبقه‌بندی کرد. اما دسته‌بندی کلیدی و مهمی که می‌بایست از نظر کارکرد بدان توجه شود، از منظر الکترونیکی و مکانیکی است.
حتما بخوانید : کاربرد ابزاردقیق در اتوماسیون صنعتی
چگونگی کارکرد تاکومتر الکترونیکی
بیشتر تاکومترهای پیشرفته تجهیزات الکترونیکی هستند که دارای توان خواندن عددی و قابلیت ذخیره داده‌ها هستند. در تاکومترهای الکترونیکی، سیستم الکترونیکی تاکومتر، در خروجی قسمت الکترومکانیکی، پالس ولتاژ را به وجود می‌آورند. بخش الکترومکانیکی مرتبط با ولتاژ متوسط این سری از پالس‌ها است. این ولتاژ متوسط زنجیره پالس را به طور مستقیم متناسب با دور موتور نمایش خواهد داد. سپس سیگنال از طریق کابل دو صفحه ای به نشانگر انتقال داده می‌شود. در نهایت نیز به وسیله بازخوانی LED یا LCD برای کاربر به نمایش در می‌آید.
چگونگی کارکرد تاکومتر مکانیکی
تاکومترهای مکانیکی با بهره‌بری از وابستگی نیروی گریز از مرکز به جرم دوار بر سرعت چرخش عمل می‌کنند. این نیرو قادر است فنر های مکانیکی را تحت فشار یا کشش قرار دهد. تاکومتر های رزونانسی زیرگونه نوعی از تاکومتر های مکانیکی هستند. این تجهیزات با تعیین فرکانس ارتعاش دستگاه فعال خواهند شد.
انواع مختلف تاکومتر چیست؟
چند مدل تاکومتر اصلی موجود است که هر یک‌جهت مصارف گوناگون متناسب هستند. افزون بر تاکومتر های الکترونیکی و مکانیکی، همان گونه که در بالا گفته شد. دو مدل اصلی سرعت‌سنج های تماسی و غیرتماسی هستند. پس امکان این فراهم است که در مباحث زیر به تشریح موارد یاد شده بپردازیم:
تاکومتر تماسی
تاکومتر های تماسی به منظور اندازه‌گیری RPM آن احتیاج به تماس با یک جسم دوار دارند. با مدنظر قرار دادن یک مدل خاص، آنها با بهره‌بری از رمزگذار نوری یا حسگر مغناطیسی کار خواهند کرد. به منظور به دست آوردن یک قرائت موشکافانه و دقیق، می‌بایست تماس مستقیم با شفت یا قطعه دوار برقرار بماند.
تاکومتر غیرتماسی
تاکومتر های بدون تماس قادر هستند اندازه‌گیری ها را بدون احتیاج به تماس مستقیم با جسم انجام دهند. آنها عمدتاً با لیزر یا نور مادون قرمز کار می‌کنند و به منظور استفاده در اجسام خطرناک، دسترسی دشوار یا متحرک مناسب هستند.
تاکومتر لیزری
تاکومتر های لیزری (دورسنج لیزری) دارای یک لیزر در قسمت انتهای دستگاه هستند که امکان نشان کردن یک شیء دوار را دارا است تا RPM را از طریق کارکرد خواندن مستقیم اندازه‌گیری کند. آنها یک مدل سرعت‌سنج بدون تماس هستند و به‌منظور استفاده در نقاطی با دسترسی سخت، نظیر فضا های کوچک یا کار با ماشین‌آلات صنعتی متناسب هستند. تاکومتر های لیزری بستگی به مدل خاص، فاصله های گوناگونی را مشخص می‌کنند اما 1-2 متر یک مقدار استاندارد است.
تاکومترهای نوری
تاکومتر های نوری (دورسنج نوری) نوری در بردارنده یک سنسور نوری است که به‌منظور اندازه‌گیری سرعت چرخش چرخ موتور یا محور مورداستفاده قرار می‌گیرد. آنها از لیزر یا پرتو نور به منظور اندازه‌گیری RPM بهره میبرند. همچنین توانایی این را دارند که هرگونه تمایز در فرکانس نور انعکاس داده شده را اندازه‌گیری کنند.
کاربرد دورسنج ها در چیست؟
اکنون که تا حدودی با تاکومترها آشنا شدیم. در ادامه به بررسی کاربرد تاکومتر در لوازم و سیستم های مختلف میپردازیم.
تاکومتر در وسایل نقلیه
راننده می‌بایست از سرعت دقیق چرخش شفت مطلع باشد تا تنظیمات دنده و تنظیم متناسب به منظور وضعیت های خاص رانندگی را انتخاب کند. تاکومتر به کار گذاشته شده در اتومبیل‌ها، شمار چرخش میل‌لنگ موتور را نمایش می‌دهد. در عین‌حال با داشتن نشانگر های محدوده امن برای سرعت چرخش، به راننده در گزینش دستی دنده متناسب برای حرکت کمک خواهد کرد.
استفاده بلندمدت از موتورها در سرعت زیاد (در وضعیت دستی، نه اتوماتیک) ممکن است سبب مشکلات زیادی شود:
- بالارفتن گرما در (سیستم بالاتر از توان خنک‌کننده)
- خسارت بیش از اندازه و آسیب های دائمی به موتور
در اتومبیل‌های پیشرفته امروزی، کنترل سرعت عمدتاً به شکل خودکار انجام می‌شود. بالاتر رفتن محدوده قرمز از صفحه نشانگر، در این اتومبیل‌ها غیرممکن است به دلیل اینکه موتور این اتومبیل‌ها دارنده یک مکانیسم محدودکننده دور موتور است که به طریق الکترونیکی دور موتور را محدود خواهد کرد و از خسارت‌های احتمالی ممانعت به عمل خواهد آورد.
دورسنج در کامیون، تراکتور، هواپیما و دیگر وسایل نقلیه
تاکومتر ها به‌منظور سنجش سرعت موتور (دور موتور) مورداستفاده قرار می‌گیرند. در این لوازم، نمایشگر های مرتبط با سنجش تاکومتر، با مکانیسم‌های مورد استفاده در اتومبیل های شخصی متفاوت است.
تاکومتر در سیستم‌های مرتبط به قطارها و راه‌آهن
در تجهیزات مربوط به قطارها، به‌منظور سنجش سرعت از پروب های سنجش سرعت و تاکومتر ها استفاده می‌گردد. هرچند به این سبب که چرخ های قطار و ریل‌ها فوق‌العاده صاف هستند و اصطکاک بین آنها پایین است. در صورت لغزش یا سرخوردن چرخ‌ها روی ریل، احتمال به وجود آمدن اشتباه در تاکومتر وجود دارد. متعاقبا خطا در محاسبه چرخش چرخ ها افزایش خواهد یافت. برای جبران این خطا، به‌منظور اندازه‌گیری سرعت، تجهیزات دیگری همراه با تاکومترها مورداستفاده قرار خواهد گرفت.
در دستگاه ضبط صوت آنالوگ
تاکومتر مسئولیت اندازه‌گیری سرعت نوار صوتی (audiotape) را برعهده دارد. قسمت الکترونیکی ضبط صوت با دریافت کردن سیگنال از تاکومتر، آن را با یک سیگنال مرجع قیاس خواهد کرد و تا به محض حصول اطمینان که نوار در سرعت متناسب پخش خواهد شد سرعت پخش تنظیم می‌گردد.
شیوه بهره‌گیری از تاکومتر (دورسنج)
استفاده از تاکومتر (دورسنج) دیجیتالی به نسبت ساده است. با استفاده از دورسنج الکترونیکی بدون تماس، قادر خواهید بود عملیات را به‌سادگی با اشاره دستگاه به موتور تکمیل کنید. این تجهیزات عمدتاً لیزری را در انتهای سرعت‌سنج برای این منظور نشان خواهند داد. زمانی که به جسم چرخان اشاره می‌گردد، دستگاه RPM دور در دقیقه را اندازه‌گیری خواهد کرد. لوازم جانبی گوناگون تاکومتر نیز برای کمک به نصب، راه اندازی و کار با این دستگاه ها در دسترس هستند. لوازم جانبی می‌تواند دربردارنده چرخ‌های اندازه‌گیری، آداپتورها و اتصالات باشد و به شیوه‌ای طرح‌ریزی شده‌اند که با تاکومتر ها کار خواهند کرد تا یک راه‌حل جامع عرضه کنند.
شیوه تست تاکومتر ها
به‌منظور تست شمارنده دور برای وسیله نقلیه، پروب تاکومتر می‌بایست در یک مولتی متر نصب گردد. روند استفاده از تاکومتر در خودروها را به شرح زیر می‌توان برشمرد:
- مولتی‌متر را روی تنظیمات AC قرار دهید.
- با روشن بودن موتور، مولتی متر را به سیم تاکومتر در انتهای جعبه قطع‌کننده متصل کنید.
- از فرد دیگری به‌منظور نشستن در خودرو و ثبت زمانی که شمارنده دور به نقاط تعیین شده‌ای که کلید فرایند کالیبراسیون هستند، استفاده کنید.
- مولتی‌متر به در یک‌زمان قرائت دقیق را نشان خواهد داد.
- به‌منظور بررسی و بازبینی دقت سرعت‌سنج، هر دو قرائت را با هم قیاس کنید
نحوه اتصال تاکومتر به سیم‌پیچ
نصب و راه‌اندازی تاکومتر بر روی سیم‌پیچ ممکن است راه مفیدی به‌منظور نظارت بر کارکرد با اندازه‌گیری دور موتور در یک وسیله نقلیه یا محیط خودرو باشد. روند متصل شدن تاکومتر به یک سیم‌پیچ به شرح زیر خواهد بود:
- سرعت‌سنج را در مکان موردنظر نصب کنید و آن را حتما بخوانید.
- سه سیم (به طور معمول قرمز، مشکی و سبز) را از پشت دستگاه در زیر داشبورد قرار دهید.
- از نوارهای سیمی به منظور جداسازی عایق تقریباً ۶ میلی‌متری از هر سیم استفاده گردد.
- یک ترمینال بر روی سیم قرمز نصب شود و به‌منظور محکم نمودن یک ابزار جمع‌کننده مورداستفاده قرار بگیرد.
- به منظور متصل کردن، اتصال‌دهنده به سیم سیاه از یک ابزار جمع‌کننده استفاده شود.
- آن را زیر داشبورد بر روی فلز برهنه متصل کنید.
- زمانی که کلید روشن است بر روی یک فیوز یا یک منبع تغذیه نصب شود. مانند فیوز رادیویی
- سیم نهایی را به‌وسیله فایروال، زیر داشبورد، و به روش دهانه ای با روکش پلاستیکی وارد محفظه موتور شود.
- از ایمنی کامل سیم به سبب ایمنی و محافظت از قطعات اطراف اطمینان خاطر حاصل شود.
- طرف منفی سیم پیچ احتراق موتور را مشخص کرده و سیم را متصل شود.
- از یک ابزار جمع‌کننده به‌منظور متصل کردن، یک اتصال‌دهنده به پایانه سیم‌پیچ و محکم کردن آن با آچار استفاده شود.
از آنجاکه این تست حاوی جریان برق است، پیشنهاد می‌گردد تنها فردی دست به این اقدام بزند که صلاحیت و قابلیت انجام این تست را داشته و با روند کار به‌خوبی آشنا باشد. در صورت نیاز یک متخصص برق خودرو صلاحیت این را دارد که تاکومتر را به سیم‌پیچ درون وسیله نقلیه از جانب شما نصب کند. جهت دریافت مشاوره رایگان شما عزیزان میتوانید فرم درخواست مشاوره را تکمیل نمایید تا در کمترین زمان ممکن با شما تماس بگیریم.
وجه تمایز تاکومتر و تاکوژنراتور
از جایی که با مفهوم تاکومترها، کارکرد ها و دیگر جزئیات آشنا شدیم بسیار حائز اهمیت است که تاکومتر ها را با تاکوژنراتور ها اشتباه نگیریم. با وجود اینکه هر دو به اندازه‌گیری سرعت دورانی مرتبط می‌شوند اما شکل و عملکرد متمایزی از یکدیگر دارند. ژنراتورهای تاکومتر یا تاکوژنراتورها (tachogenerators)، نوعی ژنراتورهای الکترومکانیکی ولتاژی مناسب با سرعت شفت شان تولید می‌کنند.
هرچند تولید ولتاژ متناسب با سرعت، از خصوصیات مکانیسم همه ژنراتورهاست. اما تاکوژنراتور ها به‌منظور تولید یک سیگنال دقیق طرح‌ریزی شده‌اند که این سیگنال می‌بایست در یک گستره دقیق از جریان بار و دمای عملیاتی باشد. عمدتاً سیگنال خروجی از یک تاکوژنراتور، به عنوان فیدبکی به‌منظور تنظیم (رگلاژ کردن) سرعت موتور الکتریکی، بکار برده خواهد شد. می‌توان این‌گونه استنباط کرد که یک تاکوژنراتور دستگاهی به‌منظور تبدیل سرعت چرخشی به سیگنال الکتریکی است.
کاربردهای تاکوژنراتور
- تاکوژنراتور مانند تاکومتر قادر است سرعت موتور، محرک و هر دستگاه چرخانی را اندازه‌گیری کند و افزون بر آن، می‌تواند موقعیت دورانی موتورها را نیز اندازه‌گیری کند.
- زمانی که جهت چرخش یک شفت تغییر کرده و معکوس می‌گردد، پلاریته (قطبش) ولتاژ تاکوژنراتور مغناطیسی نیز تغییر خواهد کرد و به همین سبب تاکوژنراتور ها برای کنترل و اندازه‌گیری در مواردی که جهت و قطبش در آنها حائز اهمیت خواهد بود، کارایی دارند.
- تاکوژنراتور ها به عنوان منابع فیدبک (بازخورد) به‌منظور کنترل ولتاژ موتور نیز مورداستفاده قرار خواهند گرفت.
- تاکومتر سرعت چرخش موتور را بر اساس دوران در هر دقیقه (RPM) مشخص می‌کند.
- در حقیقت یک تاکومتر الکتریکی، ترکیبی از یک تاکوژنراتور به همراه یک ولت متر است که صفحه درجه‌بندی‌شده آن سرعت چرخش موتور را نمایش می‌دهد.
حتما بخوانید : اتوماسیون صنعتی چیست؟
سخن آخر
حال که دریافتیم تاکومتر چیست و چه کاربرد هایی دارد. خوب است بدانید که گروه صنعتی سپیانی با سابقه‌ای در خشان در واردات تجهیزات از برند های به‌روز دنیا ارائه دهنده انواع تاکومتر و تاکوژنراتورها را در بخش فروشگاه خود به فروش میرساند. گروه صنعتی سپیانی با دارا بودن تیمی منحصر به فرد، متشکل از بهترین متخصصین و مهندسین کشور آماده خدمت‌رسانی به شما عزیزان در زمینه طراحی و پیاده‌سازی اتوماسیون صنعتی، طراحی و راه‌اندازی خط تولید، مشاوره راه‌اندازی خط تولید و…خواهد بود.
