انواع تجهیزات اطفاء حریق
دو نوع تجهیزات اطفاء حریق وجود دارد: قابل حمل (بعنوان مثال کپسول‌های آتش نشانی، پتوهای آتش نشانی) و سیستم‌های ثابت (بعنوان مثال شیر آتش نشانی، سیستم‌های آب پاش) در مقاله امروز سپیانی انواع تجهیزات اطفا حریق و نحوه اعمال آنها را بررسی می‌کنیم.
تجهیزات قابل حمل اطفاء حریق:
عملکرد یک کپسول آتش نشانی قابل حمل مقابله با آتش سوزی‌های کوچک است که بلافاصله پس از اشتعال شناسایی می‌شوند. تجهیزات اطفا حریق باید بعنوان وسیله‌ای برای پیشگیری و حفاظت در نظر گرفته‌شود. برای مثال، تجهیزات اطفای حریق قابل حمل می‌تواند از رشد خارج از کنترل آتش کوچک و گسترش آن به‌خارج از منطقه مبدا جلوگیری کند و بر وسایل فرار تأثیر بگذارد و برای افراد مربوطه خطر ایجاد کند.
تهیه کپسول‌های آتش نشانی قابل حمل باید در محل باشد. انتخاب و تعیین موقعیت کپسول‌های آتش نشانی قابل حمل. آیین نامه فرض می‌کند ارزیابی خطر آتش سوزی انجام شده است. در مکان‌های ساده، داشتن یک یا دو کپسول قابل حمل از نوع مناسب، که براحتی برای استفاده در دسترس هستند، ممکن است تمام چیزی باشد که لازم است. در مکان‌های پیچیده‌تر، ممکن است تعدادی کپسول قابل حمل مورد نیاز باشد.
حتما بخوانید: آشنایی با تجهیزات و تاسیسات ساختمانی
ارزیابی نیاز به تعداد و نوع کپسول‌ها:
برای درک مزایای بالقوه تهیه و استفاده از تجهیزات اطفا حریق قابل حمل، سه کلمه یا عبارت متمایز وجود دارد که فرآیند تصمیم گیری را هدایت می‌کند.
در صورت لزوم: در رابطه با ارائه اقدامات مناسب اطفاء حریق و معرفی افراد برای اجرای آنها.
مناسب: در رابطه با نوع تجهیزات اطفا حریق مورد نیاز.
صلاحیت‌دار: در رابطه با افرادی که برای اجرای اقدامات اطفاء حریق معرفی شده اند.
بنابراین اولین نکته برای شخص مسئول این است که تصمیم بگیرد آیا به اقدامات اطفاء حریق مانند تجهیزات قابل حمل نیاز دارد یا خیر این است که اگر تجهیزاتی باید برای محافظت از مردم ارائه شود یا اینکه آیا چنین تدارکاتی ضروری نیست. زیرا از مردم محافظت نمی‌کند و هزینه تهیه نامتناسبی با خطر است.
ارزیابی نیاز به تهیه کپسول‌های آتش نشانی بستگی به ارزیابی خطر – به‌ویژه ماهیت خطر (های) آتش سوزی (طبقه آتش) و اندازه احتمالی آتش – و اثربخشی نوع و اندازه معینی از کپسول دارد. همچنین باید به اندازه محل توجه کرد و به‌ویژه اینکه نزدیکترین کپسول آتش نشانی نباید بیش از 30 متر از محل آتش سوزی فاصله داشته باشد. این ممکن است برای آتش سوزی‌های با خطر ویژه نزدیک تر باشد.
کارایی کپسول با درجه بندی آن (در صورت لزوم به اثربخشی در برابر آتش سوزی کلاس A یا B اختصاص داده می‌شود) و حجم عامل موجود در آن مشخص می‌شود. این پس باید با توجه به اندازه محل و مسافت آن در نظر گرفته شود.
بازرسی و آزمایش کپسول‌ها:
کپسول‌های آتش نشانی قابل حمل باید در وضعیت کارآمد، کارکرد و تعمیر خوب نگهداری شوند. عموماً بعنوان یک عمل خوب در نظر گرفته می‌شود که همه کپسول‌ها تحت بازرسی ماهانه بصری توسط کارکنان مناسب داخلی قرار گیرند. علاوه بر این، چهار نوع نگهداری رسمی وجود دارد:
- خدمات اساسی: چک سالانه
- خدمات تمدید شده: هر 5 یا 10 سال
- شارژ مجدد: پس از استفاده یا استفاده جزئی
- تعمیرات اساسی: هر 10 سال در کپسول‌های فشار قوی
سوابق نگهداری باید بصورت پاک نشدنی بر روی برچسب بادوام چسبانده به کپسول که دستورالعمل استفاده را مبهم نمی‌کند، علامت گذاری شود. این باید جزئیات تعمیر و نگهداری انجام شده را همراه با جزئیات کسانی که تعمیر و نگهداری را انجام می‌دهند و هرگونه اقدام اصلاحی انجام شده را ارائه دهد.
پتوهای آتش نشانی:
پتوهای آتش‌نشانی را می‌توان برای خاموش کردن آتش‌های کلاس A و B، به‌ویژه در شرایطی که سوزاندن لباس‌ها و آتش‌های کوچک حاوی مایعات قابل اشتعال، مانند آتش تابه درگیر هستند استفاده کرد. از پتوهای سنگین می‌توان برای محافظت در حین کارهای گرم مانند جوشکاری استفاده کرد.
پتوها باید با احتیاط تهیه و استفاده شوند. مهم است که کاربر گوشه یا لبه پتو را روی دستان خود بپیچد تا از گرمای تابشی آتش محافظت شود و برای محافظت از کاربر در برابر گرما بین کاربر و آتش قرار گیرد.
پتو باید با احتیاط روی ظرف در حال سوختن قرار گیرد یا دور فردی که لباس در حال سوختن دارد پیچیده شود. اگر آتش در یک تابه پخت و پز است، حرارت را باید خاموش کرد؛ اگر بدون قرار دادن فردی که از پتو استفاده می‌کند در معرض خطر قرار گیرد، می‌توان به این کار دست یافت. تهیه پتوهای آتش نشانی باید از ارزیابی خطر پیروی کند.
سیستم‌های ثابت اطفا حریق:
تعدادی تجهیزات ثابت آتش نشانی وجود دارد که عبارتند از:
- شیرهای آتش نشانی و بالا آمدن برق
- سیستم‌های حلقه شلنگ
- سیستم‌های آب پاش
- سیستم‌های مه و مه آب
- سیستم‌های گازی (که گاهی اوقات به عنوان «سیستم‌های عامل پاک» شناخته می‌شود)
- سیستم‌های فوم
- پودر خشک
حتما بخوانید: لرزه گیر چیست؟ کاربرد آن
سیستم‌های حفاظت آتش ثابت در موارد زیر مورد نیاز است:
- در مواردی که الزامات معمول مقررات ساختمانی (در رابطه با وسایل فرار یا محفظه) به دلایل قابل اجرا نمی‌تواند برآورده شود، یا در جایی که به دنبال کاهش آن الزامات است.
- در ساختمان‌های مرتفع یا ساختمان‌هایی با زیرزمین‌های عمیق، که در آن سیستم‌های حفاظت آتش ثابت برای کمک به آتش نشانی در حفاظت از جان افراد مورد نیاز است.
- در هر ساختمانی که نتایج ارزیابی خطر آتش‌سوزی نشان می‌دهد که ممکن است ایمنی زندگی در اثر وقوع آتش‌سوزی که به سرعت خاموش نشده باشد به خطر بیفتد.
- در هر ساختمانی که لازم است برای برخی اقدامات پیشگیرانه‌آتش سوزی دیگر که ممکن است نیاز به تقویت در نظر گرفته شود، غرامت ارائه شود. بعنوان مثال در جایی که ارائه سطح لازم برای جداسازی آتش عملی نیست.
شیرهای آتش‌نشانی:
سیستم‌های شیر آتش نشانی وسیله ای است که به وسیله آن مقادیر زیادی آب در محل‌ها (و در محوطه‌های بزرگتر) توزیع می‌شود تا بتوان از آب برای اهداف اطفاء حریق استفاده کرد. طبیعی است که سیستم‌های شیر آتش نشانی قادر به ارائه یک منبع تقریبا نامحدود آب برای استفاده توسط خدمات آتش نشانی باشند.
در اماکن تجاری و صنعتی بزرگتر، طبق مقررات ساختمانی الزامی برای نصب شیر آتش نشانی خصوصی برای استفاده توسط خدمات آتش نشانی در صورت آتش سوزی وجود دارد.
رایزر مرطوب و خشک:
در ساختمان‌هایی با مساحت‌های بزرگ و در ساختمان‌های مرتفع، برای غلبه بر مشکلی که سازمان آتش نشانی در انتقال آب آتش‌نشانی به محل آتش‌نشانی دارد، به خروجی‌های هیدرانت در داخل نیاز است. در این موارد، هیدرانت‌ها به شکل خروجی‌های شیر فرود هستند که می‌توان یک شلنگ الگوی خدمات آتش نشانی استاندارد را به آن وصل کرد. دریچه‌های فرود بر روی شبکه‌های آتش‌نشانی مرطوب یا خشک نصب می‌شوند که معمولاً به آنها “رایزر” گفته‌می‌شود.
برق یا رایزرهای مرطوب شارژ می‌شوند و آب در صورت نیاز فوراً در دسترس است. برای اطفاء حریق معمولاً از طریق یک کوپلینگ خارجی توسط تیم آتش نشانی هنگام حضور در محل، لازم است که رایزرهای خشک شارژ شوند.
رایزرهای خشک و مرطوب باید به طور منظم – معمولاً سالانه – آزمایش شوند تا اطمینان حاصل شود که طبق طراحی عمل می‌کنند، کوپلینگ‌های شلنگ عمل می‌کنند و سوپاپ‌ها و خروس چرخ‌ها آزادانه حرکت می‌کنند. این وظیفه “فرد مسئول” است که از انجام این آزمایشات اطمینان حاصل کند.
حلقه‌های شلنگ:
سیستم‌های حلقه شلنگ بطور کلی به عنوان یک اقدام کمک‌های اولیه برای اطفا حریق در نظر گرفته‌می‌شود که برای استفاده ساکنان ساختمان در نظر گرفته‌شده است. سرویس آتش نشانی همچنین ممکن است از آنها برای حوادث کوچک استفاده کند. آنها به‌ویژه برای حفاظت در برابر آتش در ساختمان‌هایی که در آن یک مهمان آتش نشانی آموزش دیده وجود دارد یا کارهای قراردادی اغلب انجام می‌شود مفید هستند.
در صورت مشخص شدن، قرقره‌های شلنگ باید در موقعیت‌های برجسته و قابل دسترس در هر سطح طبقه قرار گیرند و ترجیحاً باید در مجاورت خروجی‌ها قرار گیرند. قرقره‌های شلنگ کافی باید بگونه‌ای قرار گیرد که بتوان نازل را به‌هر اتاقی برد و به‌فاصله شش متری دورترین قسمت هر اتاق برسد. هیچ قسمتی از سطح کف نباید وجود داشته‌باشد که حداقل یک حلقه شلنگ به‌آن دسترسی نداشته باشد.
سیستم‌های آب پاش:
سیستم‌های آب پاش یکی از قدیمی‌ترین و مطمئن ترین روش‌های تشخیص و کنترل خودکار آتش سوزی می‌باشد. آنها در درجه‌اول برای حفاظت از اموال در نظر گرفته‌شده‌اند. اما اگر بطور خاص برای این منظور طراحی شده‌باشند و اگر در ارتباط با سایر مقررات ایمنی آتش سوزی عمل کنند، می‌توانند در ایمنی زندگی نقش داشته‌باشند.
نحوه عملکرد سیستم آب پاش:
در ابتدایی ترین سطح خود، یک سیستم آبپاش شامل شبکه‌ای از لوله‌ها است که از طریق یک شیر اصلی به‌منبع آب متصل می‌شوند. شبکه در سراسر منطقه ای که قرار است محافظت شود گسترش می‌یابد، با سرهای آبپاش (دستگاه‌های تشخیص) که بطور مساوی فاصله دارند تا کل منطقه را پوشش دهند.
سرهای آبپاش همیشه با حرارت کار می‌کنند و برای تشخیص آتش کوچک اما ثابت تنظیم شده‌اند. هنگامی که آتش سوزی تشخیص داده می‌شود، سر که آتش را تشخیص داده‌است باز می‌شود و به آب اجازه می‌دهد تا جریان یابد. هد بگونه‌ای طراحی شده‌است که جریان آب بصورت اسپری شکسته‌شده و مانند باران شدید بر روی ناحیه زیر سر می‌ریزد و جریان آب نیز باعث به‌صدا درآمدن آلارم می‌شود.
برخلاف تصور رایج، تنها سرهایی که مستقیماً تحت تأثیر گرما قرار می‌گیرند، به آب اجازه‌جریان می‌دهند. تقریباً در همه موارد فقط یک یا دو سر که مستقیماً روی منطقه آتش سوزی قرار دارد عمل می‌کند. اینها معمولاً برای کنترل آتش و اغلب خاموش کردن کامل آن کافی است. جریان آب اعمال شده از طریق هر سر کاملاً توسط طراحی کنترل می‌شود و مقدار بسته به خطری که باید محافظت شود متفاوت است. از آنجایی که هدها فقط در حضور یک آتش کوچک کار می‌کنند، سیستم‌های آب پاش به ندرت باعث آسیب غیر ضروری آب می‌شوند.
انواع سیستم آب پاش:
سیستم‌های آب پاش از سازندگان مختلف همگی بسیار شبیه‌بهم هستند، زیرا همگی برای مطابقت با قوانین شورای پیشگیری از تلفات (LPC) طراحی شده‌اند. با این حال، بسته‌به‌ماهیت خطری که باید محافظت شود، انواع مختلفی از سیستم وجود دارد.
سیستم لوله مرطوب: تمام لوله‌ها به طور دائم پر از آب، درست تا سر آبپاش نگه داشته می‌شوند. این نوع سیستم در اکثر ساختمان‌ها استاندارد است و از نظر اعمال آب به آتش، سریع ترین واکنش را دارد. نباید در مناطقی که خطر یخ زدگی وجود دارد استفاده شود.
سیستم لوله خشک (پیش عمل): برای استفاده در سردخانه‌ها یا مکان‌های مشابه که در آن دماهای زیر یا نزدیک به نقطه انجماد آب حفظ می‌شود. لوله‌ها با هوای فشرده‌شارژ می‌شوند تا آب را در زیر شیر کنترل نگه‌دارد.
سیستم جایگزین: در جاهایی که دماها بصورت فصلی تغییر می‌کند استفاده می‌شود. برای جلوگیری از یخ زدگی، این سیستم در طول تابستان برای سریعترین پاسخ “خیس” و در زمستان “خشک” یعنی با هوای فشرده شارژ می‌شود.
سیستم قبل از اقدام: در مناطقی استفاده می‌شود که عواقب تخلیه تصادفی، بدلیل آسیب مکانیکی، غیرقابل قبول تلقی می‌شود، بعنوان مثال اتاق‌های حاوی پردازش داده‌های الکترونیکی یا تجهیزات الکتریکی.
سیستم‌های سیلاب: برای محافظت از خطرات خاص خاص، در مواردی که احتمال وقوع آتش سوزی شدید بسیار سریع وجود دارد، بعنوان مثال تجهیزات ترانسفورماتور پر از روغن استفاده می‌شود. معمولا سیستم‌های سیل برای محافظت از خطرات خارجی نسبتاً کوچک استفاده می‌شوند.
سیستم‌های مه پاش آب:
سیستم‌های مه آب با هدف خاموش کردن آتش با استفاده از حداقل مقدار مطلق آب توسعه یافته‌اند. کلید موفقیت مه آب، توانایی قطرات کوچک آب برای سرکوب یا کنترل آتش بسیار کارآمد است. یک سیستم آبپاش سنتی عنصر حرارتی مثلث آتش را حذف می‌کند در حالی که مه آب هم گرما و هم عناصر اکسیژن مثلث را حذف می‌کند. این امر با پخش کردن آب از طریق نازل‌های طراحی شده‌ویژه در فشار کم، متوسط یا بالا بدست می‌آید.
حتما بخوانید: آشنایی با تاسیسات صنعتی
توجه: گروه صنعتی سپیانی در زمینه خط تولید تجهیزات اطفاء حریق فعالیتی ندارد.