آشنایی با تعمیر و نگهداری بلبرینگ گیربکس ها
همانطور که می دانید بلیرینگ ها یکی از قطعات مکانیکی هستند که وظیفه دارند بر اساس نیاز ما حرکت همگرایی بین چند قطعه را فراهم کنند. بین اجزای یک گیربکس نیروی اصطکاک وجود دارد که باعث هدر رفت انرژی می گردد. بنابراین هدف استفاده از بلبرینگ در گیربکس ها و دیگر قطعات این است که از ایجاد این اتلاف انرژی و اصطکاک زیاد جلوگیری کند. به عبارت دیگر بلبرینگ ها، یکی از دو عضو مجموعه اجزای غلتنده و یا به اصطلاح عضو دیگر مجموعه رولبرینگ (ضد اصطکاک) می باشند.
با این توصیفات میتوان نتیجه گرفت که عدم وجود این عضو در مجموعه قطعات مکانیکی و یا خرابی و وجود مشکل در آن موجب خوردگی عضو های چرخان و اتلاف انرژی و گاها خرابی کل سیستم می گردد. در ادامه به بررسی نکات مهم و جامعی درباره بلبرینگ گیربکس و شیوه تعمیر نگهداری و چک کردن آنها خواهیم پرداخت. گروه صنعتی سپیانی پیشرو در زمینه اتوماسیون صنعتی ، اتوماسیون صنعتی plc ، اتوماسیون صنعتی زیمنس ، راه اندازی خطوط تولید، مشاوره و طراح انواع خطوط تولید صنعتی از شما دعوت میکند تا در ادامه این مقاله با ما همراه باشید.
حتما بخوانید:
آشنایی با انواع گیربکس و کاربرد آنها
اتوماسیون صنعتی زیمنس – شرکت زیمنس
بلبرینگ چیست؟
بلبرینگ یا بال بِرینگ یا بُل بِرینگ (Ball bearing ) که یاتاقان توپی نیز نامیده می شود. یک نوع از چرخنده ها از خانواده یاتاقان ها است که کاربرد های وسیعی در قطعات مختلف و هر چیزی که می چرخد دارد. مانند: دیسک های سخت رایانه و صنایع بزرگ و اسکیت‌ها و خودروها و موتورها و … . بلبرینگ ها بر سر شفت و محور ها در گیربکس نصب می شوند و مانند تکیه گاه عمل می کنند. همچنین انتقال حرکت موجود در آن ها را به صورت روان و یکنواخت ممکن می سازند. بلبرینگ ها هم بارهای محوری و هم بارهای شعاعی را تحمل می کنند و بطور معمول در جا هایی به کار می روند که بار به نسبت کوچک باشد.
این تجهیزات با هدف کمک رسانی به آماده سازی حرکت آزادانه محوری یک قطعه حول یک محور ثابت طراحی میشوند. و حتی می تواند با کنترل کردن بردار های نیرو های عمودی، حرکات قطعات را کنترل کند و یا جلوی حرکت آن ها را بگیرد. بلبرینگ ها جز پرکاربرد ترین بیرینگ های موجود در صنعت اجزای چرخشی بشمار می روند. شامل یک یا چند ردیف ساچمه بین مسیر های غلتنش خارجی و داخلی می باشند. طراحی بلبرینگ ها بر پایه این است که اجزای غلتنده اصطکاک کمتری نسبت به عناصر کشویی ایجاد کنند.
اجزای بلبرینگ ها و اصول کارکرد آن ها
بلبرینگ از سه بخش اصلی تشکیل شده است. شامل: دو شیار یا مسیرهای غلتش حلقوی و تعدادی ساچمه فولادی سخت شده شیار ها یا مسیرهای غلتش دارای عرض یکسان و قطرهای متفاوت هستند. مسیر غلتش کوچکتر (Inner ring) که در داخل مسیر غلتش بزرگتر (Outer Ring) قرار می گیرد. و در سطح داخلی خود به یکی از اعضای دستگاه متصل می شود. مسیر های غلتش بزرگتر در سطح بیرونی خود به عضو دیگر دستگاه متصل می باشد. ساچمه های فولادی فضای بین دو مسیر غلتش را پر می کنند و با اصطکاک ناچیزی در شیارها می غلتند. این ساچمه ها به راحتی مهار می شوند و با استفاده از یک قفسه یا نگهدارنده از هم جدا می شوند.
حتما بخوانید:
تجهیزات خط تولید لاستیک (بچ اف، دوپلکس، غلطک و پرس)
در بلبرینگ ها بار از لایهٔ خارجی که مربوط به شیار بزرگ است به ساچمه ها منتقل می شود و فشار از ساچمه ها به لایهٔ داخلی منتقل می گردد. کروی و گرد بودن ساچمه ها موجب می شود نقطهٔ تماس (سطح تماس) آن ها با لایه های درونی و بیرونی بسیار کوچک باشد و در نتیجه می توانند بسیار نرم و با ناچیزترین اصطکاک حرکت کنند. با توجه به کوچک بودن محل تماس ساچمه با شیار ها اگر فشار بیش از حدی به ساچمه ها وارد شود می تواند موجب تغییرشکل یا خردشدن آن ها گردد، که در این موارد می توان رولبرینگ ها را جایگزین آن ها کرد.
حساسیت اجزای بلبرینگ
اگر به خود بلبرینگ ها هم فشار بالایی وارد شود باعث خرد شدن ساچمه های داخل آن می شود. بنابرین توصیه می شود که از بلبرینگ های ساچمه ای با ساچمه های ریز در فشارهای کم استفاده شود و برای فشارهای زیاد از بلبرینگ هایی که ساچمه های گرد تخته ای دارند استفاده شود که به آن ها بلبرینگ‌های غلتکی گفته می شود. بعلاوه به نوع دیگری از آن که دارای غلتک نازکی هستند، یاتاقان سوزنی میگویند.
شکل کلی و عمومی بلبرینگ ها را در بالا مشاهده میکنید که بسته به انواع مختلف می تواند متفاوت باشد.
انواع بلبرینگ ها
بلبرینگ ها انواع مختلفی دارند که ما به مهم ترین آن ها اشاره می کنیم که عبارت اند از:
بلبرینگ ساده
سطوح مالشی در این بلبرینگ همراه با روغن است. پس یک پمپ روان کاری می توان در بلبرینگ های ساده مشاهده کرد. یکی از ایرادات بلبرینگ ساده چسبندگی سطوح است. اصطکاک و طول عمر بلبرینگ های ساده به متریال و ساختمان آن و نحوه کاربرد و روغن کاری آن ها بستگی دارد. کمی لقی در بلبرینگ های ساده مشاهده می شود ولی اگر سایش آن کم باشد سختی خوب و قابل قبولی دارند. سرعت آن از کم تا بسیار زیاد متغیر است.
بلبرینگ غلتشی
این نوع بلبرینگ ها دارای غلتک هایی هستند که باعث جلوگیری یا کاهش اصطکاک می شوند. در جایی که بخواهیم بار بالاتری تحمل کنیم و اصطکاک پایین تری داشته باشیم از بلبرینگ غلتشی استفاده می کنیم. وجود آب بندها، پکینگ گریس، پیش بار و غیر هم ترازی می تواند اصطکاک در این نوع بلبرینگ را افزایش دهد. از نظر سختی خوب است اما، کمی لقی وجود دارد. عمر آن متوسط تا زیاد است که نیاز به خنک کاری دارند.
بلبرینگ ساعتی
این نوع از بلبرینگ بیش تر در مصارفی با بار کم و دقت بالا استفاده می شوند. بلبرینگ های ساعتی از نظر اندازه بسیار کوچک هستند. اصطکاک آن ها کم است و سختی آن نسبت به انعطاف داشتن من است و سرعت پایین و عمری بسته به نحوه نگهداری دارد.
انواع دیگری از بلبرینگ مانند: بلبرینگ خمشی، بلبرینگ مغناطیسی و بلبرینگ سیال و… وجود دارند که هر کدام بسته به موارد مصرف و نیاز کاربر قابل استفاده اند برای اطلاعات بیشتر درباره هر یک و خرید آن ها می توانید به سایت فروشگاهی ما از بخش فروشگاه مراجعه کنید.
گیربکس چیست؟
به طور خلاصه می توان گفت گیربکس وظیفه دارد تا نیرو را از منبع تولید کننده نیرو بگیرد و به قطعاتی که به آن نیاز دارند، ارسال کند. موتور نیروی لازم برای چرخش چرخ ها را آماده می کند اما کنترل و تنظیم آن توسط گیربکس (جعبه دنده) انجام می گیرد. در واقع با تعویض و تغییر دنده ماشین، میزان نیروی منتقل شده به چرخ ها تنظیم می شود و سپس به آن ها منتقل می شود. گیربکس یا جعبه دنده، اصلی ترین نقش خود را در مکان های سراشیبی نشان می دهد. زیرا سرازیری های تند باعث قدرت گرفتن بیشتر خودرو می شود و افزایش سرعت خود را موجب می شود.
در این شرایط گیربکس ها به کمک راننده می آید و با تنظیم سرعت، کنترل خودرو را ممکن و راحت تر می سازد. هنگام گرفتن دنده عقب حین رانندگی گیربکس ها این امکان را برای خودرو فراهم می کنند. حتی زمانی که موتور روشن بوده و هیچ قصد حرکت آن وجود ندارد نیز این جعبه دنده ها (گیربکس ها) هستند که با قطع انتقال نیرو به چرخ ها، مانع از حرکت می شوند.
حتما بخوانید:
صفر تا 100 خط تولید لاستیک خودرو
اجزای تشکیل دهنده گیربکس
گیربکس ها از مجموعه اجزایی تشکیل شده اند که هماهنگ و مرتب با یکدیگر عمل می کنند تا وظیفه گیربکس به درستی عمل کند. این اجزا عبارت اند از :
- چرخ دنده ها
- پوسته گیربکس
- شافت ورودی یا محور کلاچ
- شافت واسط یا محور زیر
- یاتاقان(بلبرینگ)
- دسته دنده
- میل ماهک
- ماهک
- کشویی دنده
- دنده برنجی
- کاسه نمد و…
ایراد در هر یک از این اجزا می تواند منجر به خرابی گیربکس ودرست عمل نکردن آن شود. در این مقاله هدف ما آشنایی با بلبرینگ گیربکس است که در اینجا به آن می پردازیم:
با توجه به گفته های ما تا اینجای مقاله دانستیم که، بلبرینگ یا Ball Bearing نوعی یاتاقان توپی است که به منظور جلوگیری از سایش و ایجاد اصطکاک در هر وسیله ای که می چرخد وجود دارد. این قطعه در بخش های مختلف خودرو نیز به کار رفته و با نام های گیربکس، بلبرینگ دینام، پلوس، دنده هرزگرد، فرمان، چرخ و بلبرینگ اکسل شناخته می شوند. حالا می خواهیم با بلبرینگ گیربکس آشنا شویم. بلبرینگ گیربکس یک قطعه دایره ای شکل است که در بدنه داخلی چرخ ها قرار گرفته و اصطکاکی که از چرخش چرخ حاصل می شود را کاهش می دهد و منجر به تولید صدای کمتری می شود.
حتما بخوانید:
رولبرینگ چیست؟ انواع و کاربرد آن
وظیفه بلبرینگ گیربکس ها
تقریبا همه بلبرینگ هایی که در صنعت های مختلف به کار می روند وظیفه یکسانی دارند و به منظور جلوگیری از اصطکاک و سایش مورد استفاده قرار می گیرند. که در ادامه به مهم ترین و وظایف مشترک در همه صنایع اشاره می کنیم.
- به انتقال قدرت و نیرو بین قطعات کمک می کند.
- از اصطکاک جلوگیری می کند.
- از سایش قطعات در اثر اصطکاک جلوگیری می کند.
خطرات خرابی بلبرینگ ها
دانستیم که بلبرینگ های به کار رفته در چرخ و دیسک های خودرو، وظیفه تسهیل انتقال نیروی موتور از محورهای محرک به سوی چرخ‌ها را دارند. این وظیفه بدون ایجاد لرزش و اصطکاک غیرعادی در بین اجزا انجام می شود و حرکت خودرو بدون سر و صدای اضافی و مشکلات ناشی از اصطکاک بین محورهای پلوس و چرخ ها انجام می گردد. اگر بلبرینگ گیربکس چرخ دچار نقص شود، حرکت تایرها با لرزش مواجه می شوند و تحت این شرایط، احتمال آسیب دیدن سیستم تعلیق خودرو و فنربندی آن وجود دارد که می تواند هزینه های بسیار بالایی را برای صاحب خودرو به دنبال داشته باشد. همچنین ساییدگی لاستیک ها و خرابی زودتر از موعد تایر نیز یکی دیگر از مشکلاتی است که لرزش چرخ ها و خرابی بلبرینگ ها به بار می آورد.
نکته مهم:
اگر خرابی بلبرینگ های گیربکس بیش از یک حد استاندارد باشد، ممکن است باعث شکستن اتصالات چرخ و درآمدن تایر خودرو شود که البته این حالت تنها در شرایط استثنایی رخ می دهد، اما دور از انتظار نیست. همچنین از دیگر علائم ناشی از خرابی بلبرینگ گیربکس ها لرزش غیرعادی تایرها و بدنه خودرو و شنیدن صدای بمی مانند زوزه ازچرخ هاست. یکی از مهم ترین بلبرینگ های فنی خودروها، در قاب گیربکس وجود دارد. خرابی بلبرینگ گیربکس، وظیفه کلاچ گیری را بر عهده دارد و خرابی بلبرینگ گیربکس، موجب می گردد تا راننده عملیات تعویض دنده را به راحتی و درستی انجام دهد.
در نتیجه تعویض نادرست دنده، حرکت خودرو هم با مشکل مواجه می شود. همچنین، تعدادی بلبرینگ نیز در لابه‌لای چرخ دنده ها و محورهای گیربکس خودرو وجود دارند که خرابی هریک از آن ها باعث می شود تا گیربکس نتواند وظیفه‌اش را به درستی انجام دهد و عملیات تعویض دنده برای راننده با مشکل اساسی روبه‌رو می شود.
حتما بخوانید: انواع اورینگ و پکینگ و کاربرد آنها
تعمیرات و نگهداری بلبرینگ ها
در تمام تجهیزات صنعتی، روانکاری بلبرینگ ها یکی از مهم ترین کار هایی است که برای نگهداری درست انجام می شود. این روانکاری جهت ایجاد یک لایه نازک روغن بین سطوح قطعات الزامی است. اگر روانکاوی انجام نشود یا نا درست انجام شود راندمان کاهش میابد و فرسایش بین قطعات افزایش میابد و در نتیجه هزینه نگهداری و تعمیرات بلبرینگ گیربکس ها را بسیار بالا می برد. مواردی که باعث خرابی و آسیب رساندن به بلبرینگ گیربکس ها می شود عبارت اند از:
- مشکل در نصب
- آلودگی
- روانکاری نامناسب
- آببندی ناکافی در برابر آلودگی و رطوبت
- خوردگی
حتما بخوانید: خط بازیافت لاستیک خودرو
افزایش عمر بلبرینگ گیربکس ها
حال می خواهیم بینیم برای افزایش عمر بلبرینگ گیربکس و نگهداری درست آن چه باید کرد؟!
دانستیم که بلبرینگ گیربکس یک قطعه فلزی است که متشکل از اجزای مختلف است. با انجام دستورالعمل های زیر می توانید از آن ها محافظت و نگهداری کرد. یکی از مهم ترین کارهایی که تاثیر مستقیم بر طول عمر بلبرینگ گیربکس ها دارد، تعویض درست دنده خودرو است. اگر دنده به درستی جا نرود، صداهای غیر معمولی به گوش می رسد. این صدا ناشی از درگیری بلبرینگ گیربکس می باشد.
سرویس های دوره ای را پشت گوش نیندازید. سرویس های دوره ای خودرو باعث جلوگیری بسیاری از مشکلات می شود و هزینه های زیاد را کاهش می دهد. برای چک کردن قطعات خودرو همیشه به تعمیرکار مراجعه کردن نیازی نیست، بلکه بعضی از آن ها توسط خودتان نیز امکان پذیر است. توصیه می شود پس از هر 5 تا 7 هزار کیلومتر راه رفتن بلبرینگ گیربکس را بررسی نمایید. برای این کار از یک جک کمک بگیرید. هر صدای غیر عادی ای می تواند نشانه خرابی و مشکل در بلبرینگ ها باشد.
بلبرینگ گیربکس جزء قطعات مهم خودرو است! خرابی این قطعه می تواند منجر به خسارت مالی و خسارت های جانی جبران ناپذیری در حین رانندگی شود. بنابراین در خرید و انتخاب این قطعه توجه کافی داشته باشید. لطفا برای خرید قطعات مهم، کیفیت را فدای قیمت نکنید!
توجه: گروه صنعتی سپیانی در زمینه خط تولید و ساخت بلبرینگ گیربکس فعالیتی ندارد.