نقش برق در صنعت
امروزه سیستم‌ها و تجهیزاتی که با برق کار می کنند زندگی را برای بشر تا حدود زیادی آسان و راحت کرده است. اما مطلب حائز اهمیتی که باید بدان بیشتر پرداخته شود امنیت سیستم‌ها و لوازم برقی هنگام استفاده است. به طور یقین هر فردی که در زمینه امنیت دستگاه‌ها، تجهیزات و لوازم برقی فعالیت می کند با کنتاکتور آشنایی دارد و به عملکرد آنها اشراف کامل دارد. کنتاکتور ها قسمتی از سیستم های فراهم کننده ایمنی و پايش در بهره‌وری از برق و تجهیزات برقی هستند. کارکرد آنها انفصال و اتصال نیروی برق در موعد مساعد است. در امتداد این مقاله به منظور آشنایی بیشتر با کنتاکتور و ایضاً با قطعات مهم آن، کارکرد و کارایی با گروه صنعتی سپیانی همراه شوید.
کنتاکتور چیست؟
کنتاکتور ها یک سوئیچ الکترومکانیکی و قسمتی از گروه پایش و مهار الکتریکی به شمار می روند. که به منظور سوییچینگ الکتریکی مورد استفاده واقع می‌شوند. کنتاکتور یکی از کاراترین قطعات الکتریکی به شمار می آیند که در مدارهای الکتریکی به منظور انفصال و اتصال مدار الکتریکی با کارمایه بالا مورد بهره‌وری قرار می‌گیرد. کنتاکتور یک سوییچ مغناطیسی است که نظیر سوییچ های معمولی سه فاز در بر دارنده ۳ کنتاکت مهم با توانایی جهت پیوستگی سیستم ها و لوازم الکتریکی به شبکه و همچنین شماری کنتاکت های جانبی به منظور بهره‌وری در طرح‌ریزی مدارهای فرمان می‌باشد.
جهت تشریح چگونگی کارد کنتاکتور می‌بایست عنوان کرد که کارکرد آنها همسان رله است (با مبحث رلهها، انواع و عملکرد آنها در مقاله “رله صنعتی” سایت بیشتر آشنا شدید.) لیکن قادر خواهند بود تا 12500 آمپر را منتقل کنند. کنتاکتور بطور عمده در قسمت هایی مورد استفاده قرار می گیرد که پتانسیل انتقال سیلان فزون تری وجود دارد. با در نظر گرفتن اینکه رلهها جهت مواردی که سیلان کمتری مورد استفاده قرار می‌گیرد، بکار برده می‌شوند. رلهها قادر نخواهند بود امنیت از اتصال کوتاه یا اضافه بار بوجود آورند؛ اما قادر هستند زمان آنتریک سیم‌پیچ، اتصال را منفصل کنند.
مطلب مرتبط:
بخش های ایستا و پویا
کنتاکتور متشکل از دو هستۀ E یا U شکل است که یکی ایستا و دیگر پویا است. هنگامی که سیلان از هسته الکترومغناطیسی گذر خواهد کرد، یک میدان مغناطیسی پدید می‌آید و تحول در قدرت پدید آمده بوسیله میدان الکترومغناطیسی، شرایط کنتاکت ها را تعیین می کند. کنتاکتور در انواع و گنجایش انرژی گوناگونی ساخته می شود. برعکس سوییچ اتوماتیک، کنتاکتور به منظور انفصال سیلان اتصال کوتاه یا (short circuit) طراح ریزی نشده است.
کنتاکتورها براساس موارد استفاده و بار، مدل های متعدد کنتاکت دارند که عمدتاً مدل باز (NO) هستند. در نتیجه با انفصال سیم‌پیچ کنتاکتور، بار منفصل می گردد. اما کنتاکتور قادر خواهد بود جهت دستور کار‌هایی که در وضعیت طبیعی مفتوح یا مسدود هستند طراح ریزی شود. متداول ترین کارایی کنتاکتورها راه‌اندازی است که جهت روشن و خاموش کردن سیستم هایی نظیر موتور، ترانسفورماتور، اپراتورهای حرارتی، روشنایی، گرمایشی و غیره مورد بهره برداری واقع می گردد.
کنتاکتورها قادر خواهند بود طیف گسترده‌ای از سیلان‌ها را از چند تا هزاران آمپر و ولتاژ 25 دسی ولت تا هزاران ولت را متأثر کند. افزون بر این، اندازه های این سیستم‌ها در سایز های گوناگون، از اندازه های خٌرد و کوچک دستی تا در اندازه و سایزهای بزرگ به اندازه یک متر یا چندین متر هستند.
قطعات پدیدآوردنده کنتاکتور
پیش از آنکه بازبینی و کاوش انجام دهیم که کارد کنتاکتور چگونه است. می بایست این نکته را در نظر بگیرین که حائز اهمیت‌ترین اجزاء تشکیل دهنده کنتاکتور چه هستند و عملکرد و وظیفه هر یک چه می باشد.
کویل/ الکترومگنت در کنتاکتور
این جزء از کنتاکتور، Driving force کنتاکتوری را که باعث مسدود شدن می‌گردد فراهم می‌کند. کویل به صورت یک سیم‌پیچ پیرامون یک هسته الکترومغناطیسی تنیده شده است و در نتیجه مانند یک آهنربای الکترومغناطیسی کار می کند. دارای دو بخش است که یکی ایستا و دیگری پایا است. بخش پایا با یک فنر به بخش ایستا متصل می‌گردد. این فرم سبب بوجود آمدن ساز و کار عطف فنر می‌شود.
یک میله آرمیچر نامیده می‌شود به بخش پایا وصل می‌شود. زمانی که توان سیم‌پیچ افزون بر نیروی فنر شد، هر دو کنتاکت به یکدیگر وصل می گردند. هنگامی که توان فنر افزون بر نیروی سیم پیچ شد، کنتاکت‌ها منفصل می‌‌گردند.
مدخل سیم پیچ کنتاکتور قادر خواهد بود AC یا DC باشد. این سیلان از یک مدار مهار کننده خارجی برای کنتاکتور منشعب می‌شود و کارکرد آن آنتریک هسته الکترومغناطیسی است. متریال هسته الکترومغناطیسی کنتاکتورهای AC، از جنس آهن چند لایه نرم می‌باشد. این متریال به تقلیل هدر رفتن سیلان گردابی یاری می‌کند. در کنتاکتورهای DC، فولاد جامد متریالی برای هسته الکترومغناطیسی است به دلیل اینکه سیلان گردابی تشکیل نخواهد شد.
کنتاکت
کنتاکت‌ها وظیفه انتقال سیلان در کنتاکتور را بر عهده دارند. مدل‌های گوناگونی از کنتاکت در کنتاکتور موجود است که شامل: کنتاکت جانبی، کنتاکت برق و فنر تماسی. کنتاکت برق دارای دو مدل مختلف است که شامل : تماس ایستا و پایا است.
به منظور بوجود آوردن کنتاکت‌ها مورد نیاز است که متریال، حاوی استقامت و مقاومت جوشکاری بالا و پایداری انحنا ثابت باشد. این ماده ایضاً می بایست از پایداری و استقامت قابل قبولی در مقابل استهلاک و تنش مکانیکی برخوردار باشد. در وضعیت استفاده سیلان بالا و DC، اکسید قلع نقره مورد استفاده واقع می‌گردد، در صورتی که در شرایطی که سیلان کم است، نیکل نقره و اکسید کادمیوم نقره استفاده می‌گردد.
فریم
همانطور که از نام آن مشخص است، از قسمت‌های درونی کنتاکتور حفاضت و نگهداری می‌کند. کنتاکتور را در برابر ارتباط با گرد و خاک، آب و هوای آلوده، مخاطرات انفجار و روغن محافظت و نگهداری می‌کند. ایضاً از برخورد کارکنان با کنتاکت‌ها ممانعت به عمل می‌آورد.
حتما بخوانید:
شیوه عملکرد کنتاکتور
عملکرد کنتاکتور چگونه است؟ کاردکرد این جزء از کنتاکتور فوق‌العاده آسان و راحت است. سیلانی که از کنتاکتور عبور می کند به آهنربای الکتریکی نیرو وارد می کند و هسته الکترومغناطیسی را آنتریک می‌کند. بعد از آن مغناطیس الکتریکی دارای توان بالا یک میدان مغناطیسی بوجود می‌آورد. این سبب می‌گردد که هسته کنتاکتور آرمیچر را به حرکت درآورد. و پس از آن مدار بین کنتاکت‌های ایستا و پویا بوسیله یک کنتاکت عادی مسدود (NC) کامل می‌گردد که به سیلان فرصت می‌دهد از کنتاکت‌ها به بار گذر کند. زمانی که سیلان از گذر منفصل می‌گردد، سیم‌پیچ دربردارنده جریان برق می‌شود و مدار را مفتوح می‌کند.
کنتاکت کنتاکتورها قادر خواهند بود بسیار سریع مفتوح و مسدود شوند، به همین جهت دارای توان پایداری بارهای عظیم تر هستند. بدلیل اینکه کنتاکتورها جهت مفتوح و مسدود کردن با سرعت بالا کنتاکت‌ها طراح ریزی شده‌اند، امکان این وجود دارد که کنتاکت‌های پایا متاأثر از اصابت پرشتاب با کنتاکت‌های ایستا پرش کنند. کنتاکت دوشاخه در تعداد زیادی از کنتاکتورها به منظور ممانعت از جهش مورد استفاده قرار می‌گیرد.
پیرامون کنتاکتور احتیاج است مطلع باشیم که سیلان وارد شونده به کنتاکتور چیست. احتمال دارد این سیلان DC یا AC باشد (در گستره‌های ولتاژ گوناگون میان 12VAC یا 12VDC تا 690VAC یا 440VDC وجود دارد). میزان قلیلی از برق بوسیله سیم پیچ کنتاکتور در جریان کار آن مورد استفاده واقع می‌گردد. به منظور کم شدن میزان برق تهی سازی شده بوسیله سیم پیچ کنتاکتور در زمان کار، از مدارهای اکونومایزر بهره می‌برد.
کنتاکتورهای حاوی کویل AC تجهیز شده به کویل های سایه‌زنی می‌باشند. در غیر این‌صورت، هر بار که AC از صفر عبور می‌کند، دچار مشکل می‌شوند. سیم‌پیچ های سایه‌زنی قادر خواهند بود زدایش مغناطیس از هسته مغناطیسی را به تعویق بیندازند تا از برخورد ممانعت کنند.
مطلب مرتبط: کنتاکتور خلا چیست؟ کاربرد آن
کاربرد کنتاکتور
کنتاکتورها کاربری های متنوعی دارد که در دنباله این مطلب به حائز اهمیت ترین آنها اشاره خواهد شد. شما نیز برای آشنایی بیشتر با کاربرد کنتاکتورها با گروه صنعتی سپیانی همراه شوید.
پایش و مهار روشنایی
کنتاکتورها بیشتر به منظور مهار و پایش مرکزی زیرساخت های روشنایی عظیم نظیر ساختمان اداری یا فروشگاه مورد بهره‌بری قرار می‌گیرند. به منظور تقلیل استفاده برق در کویل‌های کنتاکتور از کنتاکتور های پشتیبان بهره می‌برند که دارنده دو سیم‌پیچ کنشگر می‌باشد. یک سیم‌پیچ، به شکل آنی با توان، کنتاکت های مدار قدرت را مسدود می کند، که بعد از آن به شکل مکانیکی مسدود باقی می‌ماند. سیم‌پیچ دوم Audiences را مفتوح می‌کند.
راه انداز موتور الکتریکی
حائز اهمیت ترین کنتاکتور در راه اندازی موتور است. کنتاکتورها در راه اندازی موتور به شکل Direct on-line یا Star Delta با همراهی بیتمال‌ها(در بخش مقالات با مطالعه مقاله بیتمال با عملکرد و کارکرد آن بیشتر آشنا شوید.) یا سکسیونرهای نگهدارنده موتور مورد استفاده قرار می‌گیرد. کنتاکتورها قادر خواهند بود همچون یک راه انداز مغناطیسی بهره‌برداری شوند. استارت مغناطیسی ابزاری است که به منظور فراهم کردن برق موتورهای الکتریکی طراح ریزی شده است. این بخش حاوی یک کنتاکتور به مثابهِ یکی از اجزاء بایسته است، در صورتی که حفاضت کردن از انفصال برق، ولتاژ پایین‌تر و اضافه بار را همچنین مهیا می‌کند. ولو اینکه در منازل ما هم می‌شود آن را در درون راه‌انداز پمپ یافت. عموماً در مدار راه انداز موتور، از آنها به منظور سوئیچینگ به انضمام رله اضافه بار و سیستم‌های نگهدارنده متصل شونده کوتاه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مطلب مرتبط: بیمتال یا رله حرارتی چیست؟
سوئیچینگ انباره های خازن
در انباره های خازنی از کنتاکتور های سوئیچینگ خازن به منظور عوض کردن خازن‌ها بر پایه احتیاج انرژی راکتیو (reactive) مورد بهره‌بری واقع می‌گردد. آنها به شکل مخصوصی جهت مهار و پایش سیلان های عبور کننده بالا که در هنگام سوئیچینگ شکل می‌گیرند طرح‌ریزی شده‌اند.
ناهمسویی کنتاکت پشتیبان و کنتاکت اصلی
کنتاکت اصلی و کنتاکت پشتیبان کنتاکتور از منظر بنیاد شبیه یکدیگر هستند. اما کارکرد متمایزی از یکدیگر دارند. از کنتاکت اصلی به منظور انفصال و اتصال مدار الکتریکی با انرژی بالا بهره برداری می‌شود. اما کنتاکت های پشتیبان دارای کارکرد پایشی هستند و سیگنال خارج شونده پدید می‌آورند.
تفاوت کنتاکتور و سوییچ
- کنتاکتورها در زمان انفصال و اتصال کنتاکت ها بر روی هم دچار فرسایش مکانیکی نخواهند شد از اینرو طول عمر مکانیکی آنها در مقایسه با دیگر سوییچ‌ها بیشتر است.
- محافظت سیستم‌ها بوسیله کنتاکتور بایسته تر و ایمن تر است.
- پایش و فرمان از راه دور دستگاه‌ها توسط کنتاکتور مقرون به صرفه تر و امن تر است.
- بوسیله کنتاکتور اتصال و انفصال کاربر از نقاط مختلفی میسر است.
- با طرح ریزی مدار متناسب قادر خواهید بود سرعت اتصال و انفصال مدار را بوسیله کنتاکتور افزایش دهد.
- زمانی که انفصال برق، مدار کاربر را هم منفصل می‌کند و به منظور استارت مجدد به راه انداز احتیاج دارد؛ بنابراین از مخاطرات اتصال غیر مترقبه سیستم ممانعت به عمل می‌آید.
تفاوت کنتاکتور AC و DC
کنتاکتور برای سیلان های AC و DC طرح ریزی شده اند. این دو کنتاکتور با هم دارای تمایزاتی نیز هستند؛ در مدل AC یک حلقۀ متصل شونده کوتاه به منظور ممانعت از ارتعاش منتج از فرکانس برق استفاده می‌شود.
شمار پالس‌هایی که این کارمایه به بیشترین ظرفیت خود خواهد رسید و صفر می شود دو برابر فرکانس شبکه می‌باشد. بنابراین، در آنی که اندازه کارمایه کششی افزون بر کارمایه مقاوم فنرهای کنتاکتور است، هستۀ کنتاکتور ربایش می شود و در آنی که اندازه کارمایه کششی کوچکتر از اندازه کارمایه فنرها، است هسته پایا رها شده و به نقطه شروع خود بر خواهد گشت.
در نتیجه در هستۀ پایا ارتعاش و صدا بوجود خواهد آمد. این فعالیت های زیاد را می‌شود توسط یک حلقه بسته در بالای قطب های تعبیه شده که تقریباً یک دوم تا ۲/۳ بالای هر قطب را در بر گرفته است برطرف کرد و ارتعاش آن را رفع مکرد. کارکرد این حلقه بدین گونه است که نظیر سیم پیچ ثانویه ترانسفورماتوری که در شکل متصل شوند کوتاه واقع شده است از آن سیلان القا شده گذر خواهد کرد و سبب بوجود آمدن جهش مغناطیسی منشعب در مدار هسته می‌گردد.
سخن آخر
جهت خریداری کردن قطعات صنعتی همچون کنتاکتور میتوانید به فروشگاه ما مراجعه کرده و استعلام قیمت روز بگیرید و نیز قطعات خارجی را جهت وارد کردن سفارش دهید. جهت کسب اطلاعات بیشتر میتوانید فرم درخواست مشاوره را کامل کنید تا مهندسین ما در کمترین زمان ممکن با شما تماس بگیرند. گروه صنعتی سپیانی با تیمی متشکل از مهندسین مجرب در خدمت شماست.
