آشنایی با دستگاه عرق گیری (تقطیر) گلاب
دستگاه عرق گیری گلاب یا تقطیر گلاب برای بدست آوردن گلاب یکی از وسایل صنعتی است که در کارگاه‌ها و صنایع برای جمع آوری عرق گیاهان خوراکی و دارویی استفاده میشود و قیمت‌های متفاوتی دارد. هنگامی که مخزن دستگاه گرم میشود، یکی از مایعات بدلیل اختلاف نقطه‌جوش سریع‌تر تبخیر میشود. سپس کندانسور خنک میشود و دستگاه بخار را در ظرف خروجی تخلیه می‌کند. اختلاف دما بین دو مایع تقطیر باید 70 درجه‌سانتی‌گراد باشد.
گل رز در خود آب منحصر بفردی را دارد که طی فرآیندی میتوانیم آن را خارج کنیم. مشخص نیست اولین عملیات تقطیر در چه‌زمانی و توسط چه کسی انجام شده است. اما شواهد بدست آمده از تحقیقات باستان شناسی و آثار تاریخی نشان می‌دهد که انسان از 3000 سال قبل از میلاد از روش‌های مختلف تقطیر برای بدست آوردن عرقیات مختلف گیاهی، عصاره‌های خاص و تصفیه استفاده می‌کرده‌است.
روش های مختلف تقطیر (عرق گیری):
1. تقطیر در فشار محیط:
این روش تقطیر به این صورت است که برای تقطیر فرآورده‌های نفتی مانند نفت سفید، سوخت جت و روغن موتور خودرو استفاده میشود.
2. استفاده از بخار برای تقطیر:
برای انجام تقطیر، دو ماده‌شیمیایی غیر قابل اختلاط با هم مخلوط میشوند که یکی از آنها فشار بخار کمتری نسبت به‌دیگری دارد. فشار محیط با استفاده از این تکنیک با افزودن فشار و دمایی که مخلوط دو جزء در آن قرار می‌گیرد بدست می‌آید.
3. تقطیر جذبی:
فرآیند تقطیر در این روش با فشار 40 میلی متر جیوه انجام میشود. دمای تبخیر مواد در روش تقطیر خلاء نسبت به سایر روش‌ها کمتر است. در نتیجه جداسازی مواد با مصرف انرژی کمتر امکان پذیر است.
4. تقطیر با بخار و خلاء:
این نوع تقطیر باعث کاهش فشار کلی مواد در حین انتقال گرما از طریق بخار آب و پمپ خلاء میشود. تقطیر در خلاء و بخار اساساً وجود ندارد و بدلیل معایب متعدد این فناوری از آن استفاده نمیشود.
حتما بخوانید:
آشنایی با انواع مخازن BBT و CCT
گلاب و تقطیر آن:
گل رز بعنوان شناخته‌شده‌ترین گونه‌های تجاری گل رز شناخته‌شده‌است. ایران یکی از اصلی‌ترین کشورهای جهان است که گل رز دمشقی (محمدی) بیش از 2000 سال است که در سطح وسیعی در آن کشت م شود. ابن سینا، فیلسوف و دانشمند ایرانی، را به اختراع استخراج موثر گلاب از گلبرگ های دمشق در اوایل قرن یازدهم نسبت می دهند. گل رز داماسک بعنوان شناخته‌شده‌ترین گونه‌های تجاری گل رز شناخته شده است.
با کیفیت‌ترین گلاب دنیا در کاشان ایران تولید میشود. عطر گل رز در کاشان به‌حدی است که کعبه مقدس ترین مکان اسلام با آب زمزم و گلاب ناب کاشان شسته میشود. عطر گل‌های رز کاشان فضا را پر می‌کند و همگان را مست بر طراوت بهشتی خود میگذارد. برای به دست آوردن گلاب تازه دلخواه، گل رز باید تحت فرآیند تقطیر مضاعف قرار گیرد که از طریق آن گلبرگ‌ها به گلدان‌های مسی بزرگ منتقل میشوند و در آنجا در آب غوطه‌ور میشوند و به‌آرامی برای چند ساعت می‌جوشند. سپس بخار بدست آمده دوباره به‌مایع خنک میشود که در نتیجه گلاب خالصی بدست آید.
برای بسیاری، گل رز تداعی کننده عشق، حس و حال و تجمل است. رایحه شیرین گل رز مسلما یکی از قابل تشخیص‌ترین عطرهای جهان است. این نوع گل رز در صنایع زیبایی و سلامتی محبوبیت زیادی دارد و در همه چیز از کرم صورت گرفته تا عطر استفاده میشود. گلاب، مایعی است که از آب دم کرده با گلبرگ‌های رز تهیه میشود، یکی از راه‌هایی است که میتوان از گل رز برای سلامتی، زیبایی و حتی غذا و نوشیدنی استفاده کرد. از اسپری اتاق گرفته تا حمام با رایحه شیرین، گلاب بخشی همه‌کاره از یک روال مراقبت از خود است. برای آشنایی با فواید گلاب و نحوه درست کردن آن به ادامه مطلب مراجعه کنید.
حتما بخوانید: معرفی انواع خشک کن صنعتی
فواید گلاب:
گلاب به دلیل خواص دارویی و درمانی آن بسیار محبوب است و مملو از آنتی اکسیدان است.
نشان داده شده است که برای موارد زیر مفید است:
- سلامت پوست
- سلامت چشم
- گوارش
- سردرد
- عفونت
- گلو درد
- سلامت مغز
انتخاب تجهیزات تقطیر مناسب بدلیل ارتباط منحصر بفرد این صنعت با گذشته و آینده‌نیاز به‌تحقیق و کمی خرید دارد.
روش عرق گیری و نیازمندی آن:
عرق گیری روشی برای جداسازی یا تصفیه مایعات بر اساس نقاط جوش مختلف آنهاست. اگر مایل به ساخت دستگاه عرق گیری نیستید و توانایی پرداخت آن را دارید، میتوانید یک دستگاه کامل را خریداری کنید. دستگاه عرق گیری ابزار مهمی در بسیاری از آزمایشگاه‌ها است و وظیفه تسهیل جداسازی مواد از مخلوط مایع از طریق جوشاندن و تراکم بر عهده دارد. دستگاه های عرق گیریاز اجزای مجزای متعددی تشکیل شده‌اند. به این ترتیب، تنظیم تقطیر برای اولین بار میتواند کمی چالش برانگیز باشد.
دستگاه عرق گیری چه دستگاهی است؟
دستگاه عرق گیری یا تقطیر، دستگاهی است که میتوان از آن در خانه، عطاری‌ها و در هر محل دیگر استفاده کرد و عرق هر نوع گیاه مثل گلاب را بدست آورد. این دستگاه از دو قسمت گرم کننده و سردکننده تشکیل شده است. در دستگاه عرق گیری گیاه را پس از مخلوط کردن در دیگی از جنس آلومینیوم می‌ریزند و بر روی شعله گاز گذاشته، بعد از قرار دادن قسمت سردکننده (کندانسور) و پس از محکم کردن بست‌ها و تنظیم واشر دو قسمت را سوار می‌کنند و با جوشیدن مخلوط، از خروجی دستگاه عرق خالص و طبیعی بیرون خواهد آمد و پس از عبور از کندانسور آماده استفاده میباشد.
مطلب مرتبط: کندانسور چیست؟ کاربرد آن
از دستگاه عرق گیری چه استفاده‌ای میشود کرد؟
از این دستگاه، میتوان برای گلاب گیری یا عرق گیری از انواع گیاهان مانند گیاه نعناع استفاده نمود. دیگر موارد کاربرد آن در ادامه آمده‌است:
1- از ملحقات اضافه ی این دستگاه میتوان به سبد استیل آن اشاره نمود که میتوان از آن، جهت بخارپز کردن انواع سبزیجات استفاده کرد. لذا از این بعد میتوان آن را یک دستگاه دو منظوره تلقی نمود.
2- با تقطیر آب شرب خانگی، آب خالصی تولید خواهد شد که این آب فاقد هرگونه رسوب بوده و این آب عاری از رسوب را میتوان در مداری همچون آب رادیاتور خودرو استفاده نمود و با این کار مانع از تشکیل رسوب در آن شد.
اجزای دستگاه عرق گیری:
دستگاه عرق گیری شامل یک قسمت برای مواد گیاهی و آب، یک کندانسور برای خنک کردن و متراکم کردن بخار تولید شده و یک قسمت جمع‌آوری یا «گیرنده» است. بخش مناسبی از بخشی از گیاه برای استخراج در آب در ظرف تقطیر غوطه‌ور میشود. سپس تا نقطه‌جوش گرم میشود و بخار (بخار آب) روغن‌های فرار را منتقل می‌کند. آب با جلوگیری از گرمای بیش از حد از برخی اجزا محافظت می‌کند زیرا دما از 100 درجه سانتیگراد (نقطه جوش آب در فشار معمولی) تجاوز نمی‌کند. با این حال، تقطیر میتواند یک فرآیند طولانی باشد و آب ممکن است به‌برخی ترکیبات دیگر آسیب برساند.
دستگاه عرق گیری متشکل از میکروکانال هاست که میتواند تنها حجم کمی از مواد شیمیایی را پردازش کند. برای افزایش توان عملیاتی دستگاه‌های میکروشیمیایی، معمولاً از موازی سازی یا شماره‌گذاری استفاده میشود. لازم به ذکر است که مزیت اصلی روش عرق گیری پیشنهادی در این مطالعه راندمان انرژی بالای آن است که به‌جای ویژگی‌های میکروکانال ها، ناشی از عملیات همدما است. بنابراین، افزایش مقیاس معمولی (به جای شماره گذاری) برای افزایش توان عملیاتی دستگاه تقطیر پیشنهادی مناسب است.
دستگاه چند منظوره را میتوان برای عرق گیری گیاه‌های محتلف و گلاب گیری استفاده کرد. این دستگاه حاوی دیگ ثابت، سبد جین، ستون تقطیر 20 بشقاب، خلل گیر، کندانسور، شیر رفلکس، همزن دمنده است. کتری رام، مخزن جمع آوری، کنترل الکتریکی و پمپ، که معمولا از فولاد ضد زنگ و مس قرمز ساخته شده‌اند.
ظرفیت دستگاه‌های تقطیر:
دستگاه گلاب گیری و عرق گیری خانگی و صنعتی در حجم ها مختلفی مناسب تهیه گلاب و انواع عرقیجات در منزل و ایجاد اشتغال میباشد. مخزن بعضی مدل‌ها از نوع آلومینیوم و نیچه یا همان قسمت بالایی از استیل نگیر میباشد که زنگ نمیزند و در نتیجه عرق حاصله زلال و شفاف بوده و هیچ گونه تغییر رنگ، بو و مزه در آن ایجاد نمیشود. دارای اورینگ سیلیکونی کره ای و گیره‌های چفت شونده از اطراف برای آب بندی و جلوگیری از خروج هرگونه بو و بخار به‌بیرون میباشد. جنس بدنه بعضی مدل‌ها نیز کندانسور از استیل نگیر است که زنگ نمیزند. از این دستگاه‌ها برای تولید آب مقطر با سختی بسیار پائین نیز استفاده میشود که میتواند سختی آب را از ۵۰۰ به زیر ۵ برساند.
بعضی دستگاه عرق گیری از کندانسور استیل ضد زنگ و اجاق گاز و یک دیگ تشکیل شده‌اند. دستگاه یک پکیج کامل میباشد و فقط باید انرا راه اندازی نمود. معمولا جنس دیگ از الومینوم و همراه با واشر سیلیکونی و نسوز میباشد. باید حتما قبل از خرید چک کنید که هیچگونه نشتی نداشته وکاملا آبندی باشد.
همچنین باد کامل دقت کنید که قسمت خنک کننده از یک فن قوی و کم صدا و یک کندانسور استیل ضد زنگ تشکیل شده‌باشد و برای ایمنی بیشتر آن را داخل یک محفظه قرار داده باشند. خروجی عرق حاصله خنک میباشد و اگر ساعت‌ها از آن استفاده نماییم همواره خنک میباشد. بهتر است جهت وزش باد فن از خارج به‌داخل باشد تا مانع ورود گرمای اجاق گاز به قسمت خنک کننده شود. تمام شیلنگهای رابط ازجنس سیلیکونی ونسوز میباشد.
حتما بخوانید:
صفر تا صد خط تولید ظروف یکبار مصرف
جنس دستگاه تقطیر:
جنس بدنه اجاق گاز و اسکلت دستگاه معمولا فلزی و محکم است که با رنگی مناسب و ثابت رنگ آمیزی شده است. انواع مختلفی از دستگاه‌های عرق گیر و گلابگیر وجود دارد، بعضی از این دستگاه بسیار مناسب اپارتمان وجاهای کوچک میباشد و بعضی دیگر برای مکان‌های بزرگ و تولیدی‌ها مناسب هستند.
قبل از هر استفاده اطمینان داشته‌باشید که راه‌های خروجی بخارباز باشد واگر خروجی نداشتید اجاق گاز راخاموش نمایید تا کاملا سرد شود و بعد از سرد شدن درب دیگ رابردارید. خروجی عرق در دستگاه‌های مختلف مقدار لیتر متفاوتی در واحد ساعت میباشد.
لازم به ذکر است خروجی دستگاه از آنجایی که مس بهترین رسانا است و برای بدن مفید میباشد بهتر است ترکیبات لوله‌های خروجی دستگاه عرق گیری از مس است چرا که باعث میشود گلاب و محصول تقطیر شما طعمش عوض نشود و در نتیجه محصولی 100 درصد طبیعی و بدون مواد افزودنی داشته‌باشید.
انواع تقطیر در دستگاه تقطیر
تقطیر ساده:
فرآیند تقطیر ساده در آزمایشگاه‌های مختلف انجام میشود و این ابتدایی‌ترین و ساده‌ترین فرآیند سیستم تقطیر است. فرآیند تقطیر ساده شامل جوشاندن فلاسک یا میتوان گفت قابلمه است. محلول تا زمانی که به‌بخار تبدیل شود در فلاسک در حال جوش حرارت داده‌میشود. محلول بیشتر در کندانسور سرد میشود و به فلاسک گیرنده‌میرود.
تقطیر با مسیر کوتاه:
تقطیر با مسیر کوتاه فرآیند تقطیر است که در آن فاصله حرکت مولکول‌های بخار تا کندانسور از نظر طول بسیار کوتاه است. در این نوع فرآیند تقطیر، سرعت تقطیر بسیار سریع بوده و هزینه‌کل فرآیند نیز در مقایسه با سایر فرآیندهای تقطیر پایین خواهد بود. با این حال، در تقطیر مسیر کوتاه، خطر تخریب همیشه وجود خواهد داشت.
تقطیر مولکولی:
در فرآیند تقطیر مولکولی مسیر بسیار کوتاه است و به‌همین دلیل دما کاهش می‌یابد. بدلیل کاهش دما، مولکول های بخار مجبور به‌ورود به کندانسور میشوند. در این فرآیند برخی از مولکول‌ها در جهت مخالف خلاء می‌روند و بدلیل تله های خلاء، مولکول‌های خلاف جهت از بین می‌روند.
تقطیر کسری:
در فرآیند تقطیر کسری، ستونی بین کندانسور و فلاسک در حال جوش قرار می‌گیرد. در این فرآیند با تامین گرما به محلول، بخارات ایجاد میشود و بدلیل وجود ستون کسری، بخارات چندین بار تقطیر میشوند که به‌جدا شدن بیشتر اجزا کمک می‌کند.
تقطیر لایه نازک:
در فرآیند تقطیر لایه‌نازک، محلول به‌سیلندر گرم داده‌میشود. وجود تیغه و غلتک در سیلندر به محلول کمک می‌کند تا آن را به‌یک لایه نازک تبدیل کند. سپس محلول بیشتر گرم میشود و با تبدیل شدن محلول به‌بخار، به‌کندانسور میرود. فرآیند تقطیر لایه نازک یک راه‌حل عالی برای کاهش تخریب است.
تقطیر نواری ریسی:
فرآیند تقطیر نواری ریسی بسیار شبیه‌به روش تقطیر کسری است. در این فرآیند از یک ستون بلند به‌همراه نوار ریسندگی استفاده میشود که به‌اجبار فرآیند تولید بخار و سپس تبدیل آن به‌مایع کمک می‌کند. با توجه به‌نیروی اضافی ارائه شده‌توسط ستون کسری و نوار چرخش، فرآیند تقطیر کارآمدتر میشود. در نتیجه، جداسازی ریز ترکیبات را افزایش می‌دهد.
حتما بخوانید:
صفر تا 100 خط تولید نوشابه گازدار
توجه: گروه صنعتی سپیانی در زمینه خط تولید دستگاه عرق گیری (تقطیر) گلاب فعالیتی ندارد.